Het broeikaseffect, wat is dat nou eigenlijk?

kennis

17 mei

broeikaseffect wat is dat — © Foto: Markus Spiske on Unsplash

Wanneer er wordt gesproken over duurzaamheid gaat het vaak ook over klimaatverandering en het broeikaseffect. Maar wat is dat nou eigenlijk, het broeikaseffect? En om welke broeikasgassen gaat het dan? Voor deze blog besloot ik om in het onderwerp te duiken en het eens in Jip en Janneke taal uit te leggen.

Hoe ontstaat het broeikaseffect?

Uit artikelen van Rutgers University en NU.nl blijkt dat het broeikaseffect in 1824 ontdekt door de Franse wetenschapper Jean-Baptiste Joseph Fourier. Hij ontdekte dat de atmosfeer van de aarde zorgt voor een verhoging van de temperatuur op aarde. Eunice Foote en John Tyndall ontdekten tussen 1856 en 1859 in hun laboratoria dat bepaalde gassen (zoals waterdamp (H2O) en kooldioxide (CO2) warmtestraling tegenhouden, waardoor de warmte weer terug wordt gestraald naar de aarde. Deze gassen noemen we tegenwoordig dan ook broeikasgassen. In 1896 berekende de Zweedse natuurkundige Svante Arrhenius het effect van een verhoogde CO2-concentratie op de temperatuur, waarmee hij al een voorspelling deed van de opwarming van de aarde voordat deze was begonnen. Deze opwarming van de aarde noemen we het broeikaseffect.

Welke broeikasgassen zijn er?

Wat mij opvalt wanneer ik het nieuws lees is dat het heel vaak over één broeikasgas lijkt te gaan. Eerst werd CO2 bijvoorbeeld heel vaak genoemd en de laatste tijd lijken de politiek en media zich vooral op stikstof te richten. Het broeikaseffect wordt echter veroorzaakt door verschillende broeikasgassen en daarom licht ik de belangrijkste broeikasgassen* hieronder toe:

Waterdamp (H2O): +/- 70% van de aarde bestaat uit water en hieruit ontstaat waterdamp (KNMI). Waterdamp is een natuurlijk broeikasgas en de mens kan dan ook niets aan doen aan vermindering van de uitstoot ((Milieu Centraal).

“Waterdamp werkt als een versterkingsmechanisme voor andere effecten die de atmosfeer koelen of opwarmen. Stijgt de temperatuur door de komst van extra kooldioxide en andere broeikasgassen in de atmosfeer, dan komt er in korte tijd extra waterdamp vrij. Door de extra broeikaswerking gaat de temperatuur vervolgens nóg wat meer omhoog. Hierdoor kan de atmosfeer meer warmte vasthouden.“
- KNMI

Koolstofdioxide (CO2): CO2 komt voornamelijk vrij door het gebruik van fossiele brandstoffen en de verandering van landgebruik (zoals ontbossing of het droogvallen van veengronden) (Milieu Centraal).

“Heel lang geleden - in vroege geologische tijdperken - is koolstofdioxide vastgelegd door bomen en andere organismen. Daaruit zijn uiteindelijk fossiele brandstoffen (aardolie, steenkolen, aardgas) gevormd. Bij het verbranden van deze fossiele brandstoffen komt de CO2 weer vrij.”
- Milieu Centraal

Methaan (CH4): dit broeikasgas komt vrij bij de veeteelt (het verteren van voedsel door dieren), het verbouwen van rijst en bij afvalstortplaatsen. Één kg methaan staat gelijk aan 28 kg CO2. Dit is dus een veel sterker broeikasgas dan CO2 (Milieu Centraal).
Lachgas (N2O): komt voornamelijk vrij uit grond die bemest is met dierlijke of kunstmatige mest. 1kg Lachgas staat gelijk aan 265 kg CO2 (Milieu Centraal).
Fluorgas (F2): Hoewel Methaan en Lachgas al veel sterkere broeikasgassen zijn dan CO2, zijn Fluorgassen de sterkste broeikasgassen op aarde (Milieu Centraal).

“Bekende Fluorgassen zijn HFK’s en PFK’s die kunnen voorkomen in onder andere spuitbussen, airco’s en koelkasten. Het krachtigste Fluorgas is SF6, dat wordt gebruikt als isolatiegas in het elektriciteitsnet. SF6 veroorzaakt 22.800 keer zoveel opwarming als CO2. Vorige eeuw zijn afspraken gemaakt om te voorkomen dat dit soort sterke broeikasgassen vrijkomen. Toch eindigen Fluorgassen nog in de lucht, bijvoorbeeld als koelkasten en airco’s niet goed worden afgedankt. Om te voorkomen dat Fluorgassen weglekken ontwikkelen overheden steeds strengere regels.”
- Milieu Centraal

*Sidenote: Ik was van plan om ook de percentages per broeikasgas te noemen, maar aangezien diverse bronnen elkaar tegenspreken heb ik dit uiteindelijk niet gedaan.